Na onze leuke stedentrip Vaasa wilden we natuurlijk ook de vlakbij gelegen Kvarken-archipel bekijken. Dit is een uniek natuurgebied, dat daarom is uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed. Wat het zo bijzonder maakt? Het land komt hier elk jaar met 8,8 mm omhoog, nadat het tijdens de laatste ijstijd door een kilometers dikke ijskap 800 meter omlaag is gedrukt. Dat verschijnsel zie je wel op meerdere plekken ter wereld, maar in de Kvarken-archipel gaat het wel heel erg snel. Dat zie je terug in het landschap en dat gingen we dan ook bekijken – vanaf het land en vanaf het water.
- Bekijk hier mijn top 10 mooiste plekken in Finland
- Hier vind je tips over wat je kunt doen in Finland en hier reisgidsen voor Finland
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Finland
- Lees hier over de mogelijke routes naar Finland
- Hier verzamel ik mooie reizen naar Finland van verschillende reisorganisaties en hier actuele kortingen en gratis extra’s
De brug bij Replot
We zijn op weg naar Svedjehamn in de Kvarken-archipel, op ongeveer drie kwartier rijden vanuit Vaasa. Het bijzondere natuurgebied de Kvarken-archipel begint als je bij het plaatsje Replot de brug oversteekt. Dit is meteen ook de langste brug van heel Finland. Direct aan de andere kant van de brug (aan de rechterkant) is een klein bezoekerscentrum ingericht met informatie over de Kvarken-archipel
Ik kan me voorstellen dat je zo snel mogelijk meer wilt zien van de archipel. Maar ik zou je toch aanraden om ook even te stoppen bij de kerk van Replot (Replots kyrka). Met deze kerk is namelijk iets bijzonders aan de hand. Ik weet niet of je de attractie Villa Volta in de Efteling kent? Daar moest ik heel erg aan denken toen ik in deze houten kerk stond. De kerk is namelijk scheef. En niet een beetje scheef gezakt in de loop der tijd, maar echt schots en scheef gebouwd. Als je in het gangpad staat, lijkt het misschien alsof het altaar scheef staat. Maar dat is niet zo – dat staat juist recht. Verder is er bijna niks recht aan de kerk. Het is dat onder het plafond stalen dwarsbalken zijn geplaatst, anders was hij allang omver gekukeld.
Oh ja, en nog een bijzonderheidje: deze kerk viel ooit onder de hoede van een geestelijke die zo lang van stof was, dat er een zandloper bij de preekstoel is geplaatst om de tijd binnen de perken te houden. En voor de oplettende kerkbezoekers: het is een raadsel waarom in deze kerk geen scheepsmodel hangt, want dat was wel gebruikelijk.
Svedjehamn
Dan parkeren we bij vissershaven Svedjehamn in Björkoby. Hier vind je restaurant Salteriet, een souvenirwinkel (waar ik na jarenlang alleen bewonderend kijken eindelijk een paar wollen wanten voor mezelf kocht) en het startpunt van verschillende wandelingen.
Maar voordat we beginnen met wandelen, bekijken we de informatie over de Kvarken-archipel, die te vinden is onder een afdak. We hebben geluk vandaag, want we zijn niet alleen op pad. We hebben gezelschap van Asta, een Finse die alles van dit gebied weet, maar ook nog eens prima Nederlands spreekt. Dat komt omdat ze jarenlang in Brussel heeft gewerkt als tolk.
Asta helpt ons eerst om een voorstelling te maken bij hoe snel het land hier omhoog komt. 8,8 mm per jaar lijkt misschien nog wel mee te vallen, maar het komt wel neer op 150 voetbalvelden aan land die er elk jaar bij komen! Dat is een tempo dat je gewoon met het blote oog kunt zien. Er zijn plekken waar Asta als kind heeft gezwommen, maar waar dat nu niet meer kan. Het is de vraag hoe de stijging van het land zich in de toekomst gaat verhouden tot de stijging van de zeespiegel. Maar als het in dit tempo doorgaat, kunnen ‘we’ hier over zo’n 2000 jaar gewoon lopend oversteken tussen Zweden en Finland.
Asta vertelt ons onder andere over de postboot die hier in Svedjehamn te zien is. Die was heel belangrijk voor Björkoby. De mensen die vroeger in deze regio woonden waren behoorlijk arm, maar Björkoby had een aantrekkelijke bijverdienste. Hier, op het meest westelijke puntje van Finland, is de afstand tussen het huidige Finland en Zweden namelijk het kortst: zo’n 45 kilometer (ongeveer net zo ver als naar Vaasa dus). Belangrijke boodschappen konden dus het beste hier naar de overkant worden gebracht – bijvoorbeeld in opdracht van de koning zelf. Die vond deze postverbinding zelfs zo belangrijk, dat hij de arme vissers van Björkoby graag een financiële vergoeding bood voor het roeien. En zo waren de inwoners van Björkoby nét wat minder arm dan de inwoners van andere dorpjes in de buurt.
De Kvarken-archipel ligt trouwens zo dicht bij Zweden, dat hij één natuurgebied vormt met de Zweedse Höga Kusten. De Zweden hebben het hoge gedeelte, de Finnen het lage.
Wandeling Bodvattnet runt
Nu was het tijd om het stijgende landschap van de Kvarken-archipel eens goed te gaan bekijken. Asta nam ons mee op de wandeling Bodvattnet runt, een natuurpad van ongeveer 4 km. We liepen het rondje tegen de wijzers van de klok in, zodat we eerst bij uitkijktoren Saltkaret (het zoutvat) kwamen, Van bovenaf kun je goed zien hoe allemaal parallelle landstroken uit het water omhoog zijn gekomen. Eerst verschijnt er dan één steen, dan nog één en nog één, allemaal in een rijtje. Uiteindelijk groeit dat uit tot één langgerekte strook en begint tussen de stenen riet te groeien. Langzaam verandert het gebied tussen de rotsen in een soort moeras, er komt gras en uiteindelijk beginnen er bomen te groeien. Je kunt dus ook aan de begroeiing zien hoe lang een stuk land al boven water is.
Door het omhoog komen van dit soort stroken land raakten in de loop der eeuwen steeds meer plekken die vroeger een open verbinding met de zee hadden die verbinding kwijt. Soms staat er nog wel water, maar dat is niet meer diep genoeg om te varen.
We lopen achter Asta het berkenbos in. Als ze hier met schoolkinderen gaat wandelen, noemt ze dit ook wel het sprookjesbos en we snappen wel waarom. Er hangt een beetje een mystiek sfeertje.
Bomen die hier groeien, hebben het best moeilijk vanwege de natte en rotsachtige grond. Als ze in de koude winters met veel harde wind niet afbreken, dan wordt er wel aan geknabbeld door elanden. Toch staan er nog genoeg overeind. Daaronder staan volop bosbessen- en vossenbessenplantjes. En omdat het half augustus is, beginnen de eerste paddenstoelen ook al op te komen.
Een deel van de route is trouwens ook toegankelijk voor rolstoelen en kinderwagens. Altijd als we in Finland zijn, valt het ons op hoe goed wandelroutes worden onderhouden en wat een mooie voorzieningen er vaak worden aangelegd.
Onderweg komen we ook de Schotse hooglanders tegen, die er door te grazen voor zorgen dat het kenmerkende landschap hier behouden blijft. De beheerders hebben trouwens wel maatregelen moeten treffen om de runderen hier te houden, want die hadden nogal eens de neiging om weg te lopen of zwemmen en ergens anders op zoek te gaan naar groenere weiden.
Het bijzonderste plekje van de wandeling vond ik toch wel Bodback, de oude vissershaven van Björkö. Moet je je voorstellen: ooit waren dit boothuizen van waaruit de vissers zo de zee op konden varen. Nu staat er alleen nog wat heel ondiep water voor hun deuren. Bijzonder hoor.
Deze korte wandeling was dus zeker de moeite waard en er was genoeg te zien. Wil je nog meer wandelen in dit natuurgebied, dan vind je hier meer wandelingen in de Kvarken-archipel.
Een inkijkje in Finland
Terwijl we na de wandeling lunchen met een hamburger van Salteriet, raken we verder aan de praat met Asta. Het gaat nu niet meer alleen over de Kvarken-archipel, maar over haar en ons leven, en over de verschillen tussen leven in Nederland of België en leven in Finland.
Finse koffie
Nederlanders en Finnen zijn bijvoorbeeld allebei fervente koffiedrinkers. Maar hoe komt het dat de koffie in Finland vaak zo slapjes is? Dat vindt Asta ook en ze weet ook wel hoe dat komt: “Toen er na de Tweede Wereldoorlog weer koffie voorhanden was in Finland, waren veel mensen in het land erg arm. Ze hadden elke cent die ze konden verdienen hard nodig – en dat gold ook voor koffiehandelaren. Hoe langer je koffiebonen brandt, hoe minder ze wegen. En de handelaren kregen per gewicht betaald. Daarom brandden ze de koffiebonen kort, wat resulteert in een hoog gewicht maar een slap bakkie. Inmiddels zijn de Finnen niet zo arm meer, maar wel gewend aan die smaak.” Gelukkig viel het me de laatste keren dat ik in Finland was wel op dat er soms twee verschillende kannen koffie staan: tumma en vaalea. Wil je slappe koffie, dan kies je voor vaalea, en wil je sterke koffie, dan kies je voor tumma.
De Finse volksaard
Ook in karakter zijn er nogal wat verschillen tussen Finnen en Nederlanders. Asta vertelt er een bekend grapje over: “Hoe herken je een introverte Fin? Hij kijkt naar zijn schoenen. En hoe herken je een extroverte Fin? Die kijkt naar jouw schoenen!”
Maar Asta vertelt ook iets wat ik niet wist en ook niet had verwacht. Blijkbaar maken Finnen zich bovengemiddeld druk over wat anderen van hen denken. Het zou zelfs een reden kunnen zijn dat niet veel mensen hier hun zomerhuis willen verhuren aan toeristen. Want stel je voor dat de buren dan denken dat je om geld verlegen zit! De Finnen hebben wel zelfspot, want ook hierover doet een grapje de ronde: “Wat denkt een Nederlander/Duitser/andere Europeaan als hij een olifant in de schoot geworpen krijgt? Wat kan ik met een olifant? Maar wat denkt een Fin als hij die olifant voor zijn neus ziet staan? Wat zou die olifant van mij denken?”
Je ziet dit zelfs terug in de huizen in de Kvarken-archipel. De huisjes zijn hier steevast rood met gele luiken. Dat kwam doordat de rode verf goedkoop was, en de gele verf duur. Daarmee kon je dus besparen, maar ook juist laten zien hoeveel geld je wel niet te besteden had door grotere stukken geel te verven.
Maar hoe kan het dan dat de Finnen vaak uit onderzoeken komen als het gelukkigste volk ter wereld? Ook daar heeft Asta wel een idee over: “Finnen zijn tevreden met simpele dingen. Een warme sauna of een worstje van het vuur bijvoorbeeld.” Of een fijne wandeling, zoals wij vanmorgen hebben gemaakt. We hebben echt genoten van de tijd die we met Asta hebben doorgebracht in de Kvarken-archipel.
Varen tussen de rotsen
De volgende dag zien we Asta weer. We hebben afgesproken in het haventje vlak bij Kalle’s Inn Resort om de Kvarken-archipel vanaf het water te gaan bekijken. Eigenlijk zouden we naar de Valassaaret-eilanden gaan, helemaal aan de buitenkant van de Kvarken-archipel. Maar daarvoor waait het te hard. Daarom blijven we wat meer aan de binnenkant van de archipel. Zo kunnen we meteen goed zien dat het een hele kunst is om tussen de omhoog komende rotsen door te varen. “Ja ja!” zegt de visser die ons meeneemt op zijn boot lachend. “We zijn echt steenrijk hier!”
Het is prachtig op het water. Onderweg zien we steeds meer zeearenden. We worden steeds beter in het herkennen van hun indrukwekkende, brede vleugels en witte staarten die ze de naam white-tailed eagle hebben opgeleverd. Maar de zeearenden fotograferen valt nog niet mee, ook omdat we met best hoge snelheid over het water scheren.
Zeehonden komen we niet tegen. Die houden dan ook meer van het open water.
We maken ook nog even een pitstop bij het (zomer)huis van onze schipper, die trouwens ook visexcursies en in de winter sneeuwscootertochten begeleidt. Hij leeft hier met zijn moeder. Het huis van zijn broer staat een klein stukje verderop. Riolering is er niet, maar we mogen wel gebruikmaken van zijn droogtoilet. Stromend water heeft hij ook niet – daarvoor heeft hij een waterpomp. Trots laat hij zijn vissersboot zien, de supergezonde duindoornbessen die op zijn terrein groeien en het knäckebröd waarmee hij een experiment aan het doen is. Vroeger was dit de manier voor scheepslieden om brood lang te kunnen bewaren en mee te nemen op hun tochten. Dit brood hangt hier nu ook al een hele tijd. Maar of het nog zo lekker is, daar twijfelt hij toch een beetje aan.
We vertrekken weer. In plaats van naar de Valassaaret-eilanden gaan we naar een oude vissersnederzetting op een onbewoond eiland. Hier konden de vissers tijdelijk verblijven en hadden ze ook een sauna gebouwd. In de verte zien we de houten gebouwen al verschijnen.
Maar dan blijkt maar weer eens hoe verraderlijk de landstijging in deze archipel is. Bovendien kunnen losse stenen over de zeebodem gaan rollen door sterke stroming. Wat er precies is gebeurd, weten we niet, maar ondanks zijn jarenlange ervaring raakt onze schipper met zijn boot toch een rots die net onder het wateroppervlak verstopt lag. De scheepsromp barst op een plek waar deze al eens eerder was gelast. We kunnen het eiland nog bereiken en zijn geen moment in gevaar. Maar terugvaren, dat gaat niet meer lukken.
Gelukkig zijn er tegenwoordig mobiele telefoons. Onze schipper blijft er heel kalm onder en belt een kennis om ons op te komen halen. Terwijl we wachten, genieten we van de lunch die we hebben meegekregen van chef Jimmy van Kalle’s Inn Resort. We voelen ons veilig en hebben eigenlijk vooral te doen met de schipper, die weer een hele klus gaat krijgen om zijn boot te repareren.
Al snel worden we opgehaald met een boot die normaal gesproken wordt gebruikt om schapen te vervoeren. Die worden namelijk uitgezet op de eilanden om daar te grazen. Het jammere is alleen dat de laatste tijd steeds vaker wolven naar die eilanden zwemmen en daar een ware slachtpartij aanrichten. “Het probleem met wolven,” vertelt Asta, “is dat ze schapen verwonden en doden zonder dat dat in verhouding staat met hun voedselbehoefte. Ze laten ze gewoon liggen en doden nog een volgende. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld een veelvraat (wolverine). Die doodt één dier en heeft dan weer een tijdje genoeg eten.” We zijn in Nederland dus zeker niet de enigen die worstelen met de aanwezigheid van wolven.
Leren vis fileren
Om bij te komen van onze ‘schipbreuk’ gaan we die namiddag nog even op bezoek bij Asta. Ze woont namelijk niet ver van Kalle’s Inn Resort, waar we verblijven. Zo lief dat ze ons uitnodigt! Wie durft er nu nog te beweren dat Finnen zo gesloten zijn? (Deze ervaring hebben wij trouwens al heel vaak gehad in Finland: de mensen lijken in het begin misschien even gesloten, maar zijn vaak supervriendelijk, hartelijk en gastvrij als je wat meer tijd met ze doorbrengt.)
De namiddag en avond groeien uit tot een van onze meest dierbare herinneringen van deze hele vakantie. Asta neemt ons mee naar het meer waar haar huis aan staat om samen het visnet binnen te halen. Haar (jonge) hond Toivo is minstens net zo enthousiast over de vangst als wij. Daarna leert ze ons hoe je vis schoonmaakt en fileert. Dan duikt ze de keuken in om de vis klaar te maken, met wat lekkere aardappeltjes en komkommersalade erbij. Voor het toetje heeft ze ook nog een bosbessentaart gebakken! Hier kan zelfs een diner in het beste restaurant niet aan tippen.
Ook de Kvarken-archipel verkennen?
Meer over de Kvarken-archipel lees je hier op de website van Visit Vaasa. En ik kan je ook zeker aanraden om contact op te nemen met Asta als je Vaasa en/of de Kvarken-archipel wilt bekijken met een deskundige gids die ook nog eens Nederlands spreekt. Want hoewel wij erg houden van op eigen houtje rondkijken, geeft een rondleiding van een local toch altijd meer inzicht in de verhalen achter mooie plekken, en in het leven in Finland in het algemeen. Hier kun je per mail contact met Asta opnemen.
Om te verblijven in de Kvarken-archipel is Kalle’s Inn Resort echt de ultieme plek.
Binnenkort komt mijn reisgids over Zuid-Finland uit! Je kunt hem alvast reserveren:
Wij werden uitgenodigd om de Kvarken-archipel te bezoeken en erover te schrijven op Stralend Finland.
Deze pagina kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
